Παρουσίαση
Τα φυτολόγια και οι τράπεζες σπόρων που ανακαλύπτουμε στο έδαφος περιέχουν πολλά δείγματα εκ των οποίων μερικά είναι εξαιρετικά πολύτιμα: μερικά από αυτά μαρτυρούν την ύπαρξη ζωής σε παλιότερους αιώνες. Κάποιες πολύ ακριβείς ερευνητικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν για τη βιωσιμότητα των σπόρων που σώζονται σε βοτανολόγιο, αποκάλυψαν την εκπληκτική μακροζωία των σπόρων ορισμένων κοινών ειδών. Για το σκοπό της διατήρησης της βιοποικιλότητας, φαίνεται χρήσιμο να εξεταστεί η δυνατότητα προστασίας αυτών των συλλογών για να αναγεννηθούν ολόκληρα τα φυτά από σπόρους ή πιθανά ζωντανά θραύσματα από τα τελευταία απομεινάρια της χαμένης χλωρίδας.
Το Σχέδιο Lazare είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2013 από το Βοτανολογικό Εργαστήριο της Brest, το Ινστιτούτο Klorane και την Pierre Fabre Hellas. Στόχος του είναι να επιχειρήσει μια εξερεύνηση των δυνατοτήτων της αναγέννησης των εξαφανισμένων ειδών, συγκεκριμένα επτά ενδημικών ειδών στην Ελλάδα και τη Ρουμανία, ξεκινώντας από αρχαίους σπόρους που προέρχονται από φυτολόγια ή «τράπεζες εδάφους».
Επτά είδη και μια καινοτόμος μεθοδολογία
Η Ευρώπη είναι η ήπειρος όπου οι βοτανολόγοι έχουν περισσότερα στοιχεία σχετικά με την απογραφή και παρακολούθηση της ενδημικής χλωρίδας. Έτσι, ήταν δυνατόν να εξαχθούν από τη λίστα των εξαφανισμένων ειδών, 55 ενδημικά φυτά στην Ευρώπη, των οποίων οι σπόροι θα μπορούσαν να έχουν υψηλή μακροζωία. Αποδεικνύεται ότι το 29% αυτών των ειδών βρίσκονται στην Βαλκανική Χερσόνησο και συγκεκριμένα στην Ελλάδα και τη Ρουμανία. Δεδομένης της εγγύτητας των δύο αυτών χωρών και χάρη στις καλές επαφές μας με τον Πανεπιστημιακό χώρο και τις διαθέσιμες πληροφορίες, έχουμε επιλέξει να εξερευνήσουμε επτά είδη: Brassica cadmea, Genista melia, Paronychia bornmuelleri, Silene guicciardii, Achillea spinosa, Chenopodium wolfii et Fumaria jankae. Ξεκινώντας το 2013, το έργο αυτό της επιλογής ακολουθήθηκε από επιτόπιες αποστολές και πειράματα: μια φάση της προκαταρκτικής μικροσκοπικής εξέταση των σπόρων για την ανίχνευση του ζωντανού ιστού και, εάν είναι απαραίτητο, η χρήση της βιοτεχνολογίας φυτών, για την ανάπλαση φυτών από τα έμβρυα ή απλή κυτταρική μάζα. Από το 2015, το έργο αυτό περιλαμβάνει επίσης την έρευνα για αρχαίους σπόρους που βρέθηκαν στις ελληνικούς αρχαιολογικούς χώρους.
Οι επιστημονικοί συνεργάτες
Το Βοτανολογικό εργαστήριο συντονίζει αυτό το επιστημονικό έργο, παρέχοντας τις δεξιότητες και την τεχνογνωσία του σε ότι αφορά στην διατήρηση των φυτικών ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. Επίσης είναι αρωγός σε τεχνικά, επιστημονικά και μεθοδολογικά μέσα σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της Πάτρας στην Ελλάδα και Ταργκοβίστε στη Ρουμανία.
Αυτός ο τύπος της μελέτης με τις μεθόδους και τις τεχνικές της μικροσκοπίας και της in vitro καλλιέργειας αποτελεί μια πρωτότυπη, μεθοδολογική προσέγγιση άνευ προηγουμένου στον τομέα της διατήρησης της βιοποικιλότητας των φυτών.